نخستین اجرای ماتریس ریاضی ارتقاء یافته برای ارزیابی اثرات توسعه کارخانه کمپوست در ایران (مطالعه موردی: کارخانه کمپوست شهرستان گلپایگان)

چکیده

امروزه، تولید زباله به دلیل افزایش جمعیت و کاهش زمین های در دسترس با چنان سرعتی در حال افزایش است که علیرغم پیشرفت علوم و فناوری، مدیریت آنها به یک مسئله بغرنج تبدیل شده است. از این نظر، انتخاب یک محل مناسب برای دفن زباله و لزوم احداث کارخانه کمپوست و ارائه توجیه منطقی در ارتباط با فرآیند مکان یابی نیازی است که همواره احساس می شود. به طور کلی یک محل دفن باید در مکانی استقرار یابد که از جهات گوناگون اعم از محیط زیستی، اجتماعی و اقتصادی کمترین ضرر را به وجود بیاورد. ماتریس ریاضی یکی از روش های ارزیابی اثرات توسعه است که می تواند به کمک سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) جهت ارزیابی اثرات منفی استقرار صنایع کمپوست به کار رود. جهت استقرار کارخانه کمپوست در یک منطقه شاخص های مختلفی باید در نظر گرفته شود. از جمله این شاخص ها می توان به متغیرهای فیزیکی، زیستی، اقتصادی-اجتماعی و فرهنگی منطقه و دسترسی به محل دفن و شهرها اشاره نمود. در روش ماتریس ریاضی ابتدا معیارهای مهم جهت مکانیابی کارخانه کمپوست بررسی می شوند. سپس، تمامی اثرات در محیط GIS به صورت کمی در می آیند و در گام بعد اقدام به بررسی معنی داری اثرات می شود و با بررسی معنی داری اثرات، مکان مناسب جهت احداث کارخانه کمپوست مشخص می گردد. در تحقیق حاضر شهرستان گلپایگان واقع در استان اصفهان برای مکان یابی کارخانه کمپوست انتخاب گردید. سه گزینه مکانی پیشنهاد شده جهت بررسی و اولویت بندی برای ساختن کارخانه کمپوست مورد مطالعه قرار گرفت. با توجه به نتایج مشخص گردید که گزینه سوم اولویت اول را به خود اختصاص داده است. کاربردهای ماتریس ریاضی اجبار ارزیابان به استفاده بیشتر و جدی تر از سامانه های اطلاعات جغرافیایی، هدایت ارزیابان به سمت توجه به گزینه های بیش تر و ارائه نظرات عینی تر و علمی تر در خصوص کاهش اثرات منفی و باز کردن فضا برای گفتگوی کارشناسان است. روش ماتریس ریاضی با دخالت دادن معیارهای بزرگی، وسعت و مدت اثر، اثرات هم بیشی، اثرات تجمعی و فاکتور اختلاف نظر بین متخصصین و همچنین معیار جبران تعامل سازنده میان توسعه دهندگان و ارزیابان را فراهم می آورد و نتیجه جامع تری نسبت به روش های ذهنی به دست می دهد.